در تعریف مختصر، گردشگری کشاورزی به معنای برنامهریزی برای سفر گردشگران به مقصد مزرعهها، مراکز کوچک تولید محصولات غذایی در روستاها (مانند کارگاههای تولید پنیر) یا مراکز دامداری سنتی در روستاست. در حقیقت اصلیترین هدف این شاخه از گردشگری مشاهده کشاورزان در مزارع حین انجام کار یا بازدید از مراتع و دامداران به منظور تفریح و کسب اطلاعات بیشتر است. البته باید به این نکته هم اشاره کرد، شاید یکی از اصلیترین اهداف گردشگری کشاورزی، خارج کردن انسان امروزی از شهرها و وارد کردن او به جو زیبا و سالم روستاهاست. جایی که در آن برای خود ما و کودکانمان فرصتی مهیا میشود تا محصولاتی که به صورت آماده در فروشگاهها عرضه میشوند را مشاهده کنیم که در کجا و چگونه تولید شدهاند یا این که حیوانات اهلی و دام و طیور چگونه رشد میکنند.
امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا مانند فرانسه، قبرس، یونان و آمریکا گردشگری کشاورزی نقش مهمی در سفرهای مردم ایفا کرده و شرکتهای برنامهریز برای این نوع سفر با مهیا کردن مراکز اقامتی در روستاهای خوش آب و هوا، شرایط لازم را برای حضور گردشگران در این مناطق فراهم میکنند تا علاوه بر باز شدن افقهای جدیدی در عرصه گردشگری، اقتصاد مناطق روستایی مورد بازدید نیز رونق گرفته و سطح زندگی مردم این نواحی بهبود پیدا کند.
از پیشگامان این عرصه جدید در گردشگری میتوان به کشورهای آلمان، فرانسه، سوئیس و اتریش اشاره کرد. به تازگی در کشور آلمان برخی از موسسات گردشگری بستههای جدیدی را برای گذراندن ماه عسل زوجهای جوان تدارک دیدهاند که در این برنامه عروس و داماد پس از برگزاری مراسم ازدواج راهی سفری چند مرحلهای به مناطق مختلف میشوند که شامل اقامت در کلبههای کوهستانی، ویلاهای ساحلی و خانههای جنگلی است. یکی از دیگر بخشهای این سفر ماه عسل، اقامت در کلبههای روستایی و تجربه زندگی روستایی برای یک یا 2 شب است که صدالبته در طول این مدت از مهمانان با غذاهای طبیعی و فرآوردههای روستایی پذیرایی شده و تجربه جالبی برای شروع زندگی مشترک آنهاست.
گفتنی است، بیشتر گردشگرانی که به گردشگری روستایی پرداختهاند برخلاف آنچه در ابتدا میپنداشتند نهتنها اوقات کسلکنندهای را در روستا نگذراندند، بلکه برای آنها فرصت تجربه کردن کارهایی فراهم شد که به هیچ وجه در زندگی ماشینی و روزمره شهری امکان آن را نداشتند. مواردی مانند سوار شدن به ارابههای روستایی، اسب سواری، شکار در نواحی اطراف روستا و از همه مهمتر تجربه کردن آرامش موجود در روستا، از کارهایی است که در دوران زندگی شهری و امروزی خود شاید تا بهحال انجام نداده باشیم.
در کنار فرصتهای گردشگری موجود در روستا میتوان از توانایی بالقوه این مناطق برای ارائه مواد غذایی سالم و طبیعی نیز بهرهبرداری کرده و با راهاندازی بازارچههای کوچک محصولات طبیعی و ارگانیک بر جاذبههای این گونه از گردشگری افزود. در این حالت از داد و ستد علاوه بر رضایتخاطر دو طرف معامله نهتنها کالا با قیمت کمتری بهدست مصرفکنندگان میرسد بلکه با از بین رفتن واسطههای معمول و حذف قیمت حمل و نقل، روستائیان نیز میتوانند محصولات خود را با سود بیشتری به فروش برسانند.
شاید مهمترین نکتهای که در مورد این گونه از گردشگری باید به آن توجه کرد، احترام به سنتهای موجود در روستاهای میزبان و تلاشنکردن برای ایجاد تغییر در زندگی، فرهنگ و آداب و رسوم این مناطق است. خوشبختانه در کشور ما ایران نیز با توجه بهوجود مناطق روستایی فراوان و تنوع آب و هوایی در بخشهای مختلف کشور؛ امکان برنامهریزی برای گسترش این گونه از روستاگردی در ایران هم وجود دارد. اگرچه در حال حاضر مراکز روستایی مانند میمند، ابیانه، کندولوس و... گردشگران بسیاری را بهخود جذب میکند، ولی وضعیت کنونی تنها کمتر از 10 درصد از ظرفیتهای موجود است و میتوان با ارائه امکانات و تسهیلات لازم و با انجام تبلیغات کافی و معرفی جاذبههای موجود در روستاها، این گونه از گردشگری را در کشورمان نهادینه کرده و افقهای جدیدی در گردشگری ایرانی
ترسیم کنیم.