چابهار از شهرستانهای سیستان و بلوچستان است که در جنوب شرقی کشور قرار گرفته و آب و هوای گرم و معتدلش تمام فصلهای این شهر را بهاری کرده است. به همین دلیل است که به آن چهار بهار نیز میگویند. این منطقه در زمستان یکی از گرمترین مناطق و در تابستان یکی از خنکترین بنادر ایران است.
این شهرستان از سمت شمال با شهرستانهای نیکشهر و ایرانشهر و از سمت غرب با استانهای کرمان و هرمزگان همسایه است و از سمت جنوب به دریای عمان راه دارد و از شرق با کشور پاکستان هم مرز است.
چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران است که در کرانه دریای عمان و اقیانوس هند قرار دارد. این بندر مهم یک منطقه آزاد بازرگانی است و لنگرگاه آن امکانات پهلوگیری کشتیهای اقیانوسپیما را دارد و از نقطههای تجاری مهم ایران و کشور همسایه به حساب میآید، چون نزدیکترین مسیر این کشورها به آبهای آزاد است.
از جاذبههای طبیعی این شهر نخست باید به خلیج چابهار اشاره کرد که هنگام طلوع و غروب خورشید منظرهای زیبا و شگفتانگیز را به نمایش میگذارد. این خلیج بزرگترین خلیج پیرامون کرانههای دریای عمان است. به طور کلی کنارههای صخرهای دریای عمان که بر اثر پیشروی آب دریا و فرسایش سنگهای رسوبی به وجود آمده است، منظرهای خاطرهانگیز را به جای میگذارند. از اسکلههای دیدنی این منطقه میتوان اسکلههای صیادی تیس، رمین و بریس را نام برد.
آتشفشانی از گل سرد!
تالاب ایپار که در مسیر جاده ساحلی گواتر و در تنگهای صخرهای در 15 کیلومتری شهر چابهار قرار دارد ، زیبایی کمنظیری را نمایش میدهد. در این تالاب پوشش گیاهی از نوع درختچههای گز، کلیر و گونههای مختلف پرنده همچون فلامینگو، حواصیل، باقرقره، تیهو، عقاب دشتی، خوتکا، چنگر و... وجود دارد که به زیباییهای منطقه اضافه کرده است.
تپههای گل افشان در میان دشت کهیر و تنگ قرار دارد. این تپهها سه تا هستند که یکی از آنها مانند آتشفشان فعال است و به جای مواد مذاب آتشفشانی، از دهانه آن گل سرد توسی رنگ به بیرون تراوش میکند. توصیه میکنیم این منطقه را از نزدیک ببینند، زیرا در دنیا تنها 3 نمونه دیگر را گزارش کردهاند، دیدن این تپه میتواند تجربهای کم نظیر را برای شما رقم بزند.
زیر درخت انجیر معابد
از دیگر زیباییهای این منطقه، درخت انجیر معابد است. انجیر معابد یا انجیر هندی که در زبان محلی به آن کرگ میگویند در نوار ساحلی چابهار دیده میشود. سن بیشتر این درختان به بالای 100 سال میرسد و در روستاهای تیس کوپان، ماشی، رمین، لیپار و کوپان سر دیده میشود.
جنگل حرا مشهورترین جاذبه این شهر است که در نوار ساحلی خلیج گواتر قرار دارد. حرا، جنگلی از درختچههای مردابی است که در منطقههای کرانهای گرم عربستان، مصر و جنوب ایران دیده میشود. بد نیست بدانید که این درختچهها بسیار جالب زیاد میشوند، به این گونه که دانه این درختان روی درخت مادر رشد میکند و سپس به صورت یک نهال جوان از درخت مادر جدا شده و به درون مرداب میافتد و از آن پس جداگانه به رشد خود ادامه میدهد.
جنگلهای مانگرو که جنگلهای جزر و مدی یا جنگلهای باتلاقی نیز نامیده میشوند، جنگلهایی هستند که از درختچهها و گیاهانی نیمه شناور و مابین دریا و ساحل تشکیل میشوند. این درختان دریایی در نوار باریکی از بخشهای ساحلی با تغییرات جزر و مدی در سواحل منطقههای گرم میانخورها و لانگونها دیده میشود.
رودخانه باهو کلات یکی از رودخانههای دیدنی است که هم زیبایی طبیعی ویژهای دارد و هم زیستگاه تمساح و گاندو (گونهای تمساح پوزه کوتاه) است. از دیگر رودخانههای جاری در این منطقه رودخانههای سرباز، کاجو، کهیر و راپیچ است.
این منطقه نیز همانند دیگر منطقههای باستانی و تاریخی ایران زمین، دارای محوطههای باستانی و مکانهای تاریخی و دیدنی است. ازجمله این بناها و مناطق میتوان به ویرانههای تیس کوپان، محوطه باستانی کنارک، حصاربند کوه شهباز، شیرک سنت، قلعههای تیس، پیروز گت، بلوچ گت، انوشیروان، باتل، باروی فیل بند، تلگرافخانه چابهار، مقبره سیدغلام رسول و قدمگاه خضر و غارهای بان میستی که در دامنه کوه شهبازاند است و شامل یک غار طبیعی و دو غار مصنوعی است که در کنار هم قرار دارند، اشاره کرد.
قدمگاه خضرکه در زبان محلی به نام سپوزه معروف است در جنوب غربی چابهار قرار دارد. این محل آرامگاه نیست و مردم محلی منطقه به خواجه خضر اعتقاد داشتند و بر این باورند که خواجه خضر زنده است و از مردم ، لنجها و قایقهایشان پاسداری میکند.
از دیگر دیدنیهای تاریخی این منطقه میتوان قلعه تیس را نام برد که قلعه پرتقالیها نیز خوانده میشود. این بنا در 5 کیلو متری شمال غربی چابهار و روی تپهای سنگی در روستای تیس قرار گرفته است. قلعه از تخته سنگهای ماسهای، آهکی و ملات گچ و آهک ساخته شده است. ساختمان قلعه از یک حیاط در مرکز و مجموعهای از اتاقها و سازههای معماری در پیرامون آن تشکیل شده است. بخش مرکزی قلعه در 2 طبقه اجرا شده است و یک برج در بالای آن قرار دارد که از آن برای دیده بانی استفاده میشد و در روزگار گذشته در شبهای طوفانی مانند چراغ دریایی عمل میکرد.
چای و شیرینی و نگن!
در منطقه سیستان بویژه چابهار مردم از غذاها و نانهای محلی مخصوص استفاده میکنند که خوردن آنها بسیار لذتبخش است و از نانهای آن میتوان به عنوان یک سوغاتی لذیذ برای دوستان و خانواده استفاده کرد. از غذاهای محلی منطقه میتوان به کورک، گلو هک، ناروش، بتو ماش، شودوده، بتو هواری، ماشینگ، پاکگین ماهیک، کیش و دلگ اشاره کرد. همانگونه که گفته شد در این منطقه نانهای محلی گوناگون و خوشمزهای میپزند که هر کدام طعم و مزه ویژهای دارند و چشیدن آنها خالی از لطف نیست.
در گویش محلی به نان، نگن گفته میشود و نمونههایی از آنها عبارتند از: نانهای تینی که روی صفحه فلزی پخته میشوند و گونههای مختلفی دارد، از قبیل سی سرک، ست پوری، رتی، تین موشی، تینی روغنی، دک، نان گجری سنتی یا نان تنوری که شامل حمیری، جویه نان و تاپگی است. نان ذرت که شامل شلو، رحتو، تیموش و بکد است و نانهای ویژه عشایر که پناریک و پورانی خوانده میشوند.
پیمان احمدوند