گردشگری پزشکی در سی‌سی‌یو
امروزه منطقه خاورمیانه و آسیا با توجه به توانمندی‌های تخصصی و ارزانقیمت خود به عنوان جذاب‌ترین منطقه برای گردشگران و البته سرمایه‌گذاران در زمینه گردشگری پزشکی تبدیل شده، در منطقه خاورمیانه برخی از کشورها مثل هندوستان و امارات متحده عربی با درک درست از این موقعیت استثنایی و سرمایه‌گذاری‌های بسیار حساب‌شده از نامی نیک در این صنعت نوظهور برخوردار شده‌اند.
بطور کلی منطقه آسیا و خاورمیانه همانند پلی بین مقصد و مبدا مسافران در صنعت گردشگری پزشکی، ایفای نقش می‌کند. به همین دلیل و با توجه به رشد چشمگیر گردشگری پزشکی در منطقه خاورمیانه و آسیا شرکت‌های متعددی در زمینه این خدمات به وجود آمده‌اند. بنابراین با توجه به فعالیت‌های اقتصادی این‌گونه شرکت‌ها و تبلیغات گسترده آنها، حجم انبوهی از مسافران به سمت مناطق یادشده سرازیر شده است. به عنوان مثال تا اواخر سال 2008 میلادی، کشور تایلند به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مقاصد گردشگری پزشکی در جهان بوده و به همین دلیل توانسته چیزی حدود 2 میلیارد دلار درآمد از صنعت گردشگری پزشکی خود داشته باشد.
در همین راستا، این کشور برای حفظ موقعیت خود در این صنعت اقدام به عقد قراردادهای مشترک با کشور سنگاپور و طبق آن شبکه‌ای آنلاین برای ارائه خدمات گردشگری پزشکی راه‌اندازی کرده است. با افتتاح این شبکه خدمات گردشگری پزشکی که توسط حدود 400 نفر پرسنل متخصص اداره می‌شود، تمامی افرادی که برای دسترسی به خدمات پزشکی ارزانقیمت در دنیای مجازی مشغول جمع‌آوری اطلاعات هستند با امکانات و خدمات ارائه‌شده در کشورهای یادشده آشنا می‌شوند و از خدمات مشاوره‌ای رایگان این شبکه استفاده می‌کنند؛ البته در جهت تشویق آنها برای مسافرت به این دو کشور یعنی تایلند و سنگاپور. به این ترتیب کشور تایلند توانسته نواقص و کمبودهای تخصصی یا حتی در برخی موارد سرمایه‌ای خود را از طریق مشارکت با کشور پیشرفته‌ای مثل سنگاپور پوشش داده و تا حد امکان سعی در حفظ موقعیت خود در زمینه گردشگری پزشکی منطقه کرده است و از سوی دیگر سنگاپور هم با توجه به ارزان‌بودن خدمات در کشور تایلند توانسته موقعیت خوبی برای سرمایه‌گذاری خود مهیا کند.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان گردشگری پزشکی، این صنعت که از ترکیب 2 صنعت بسیار پردرآمد گردشگری و خدمات پزشکی به وجود آمده، توانسته به عنوان یکی از اصلی‌ترین صنایع درآمدزای امروزی در جهان تبدیل شود و نظر بسیاری از کشورهای جهان را به خود جلب کند و با توجه به قابلیت موجود در منطقه خاورمیانه این فرصت طلایی در اختیار منطقه خاورمیانه و آسیا قرار گرفته است به همین دلیل رقابتی نفسگیر در منطقه بر سر تثبیت موقعیت کشورها در این صنعت شروع شده و هر روز اخباری تازه از سرمایه‌گذاری‌های کلان را در‌گوشه و کنار این منطقه می‌شنویم.
به عنوان مثال کشور امارات با توجه به این موقعیت طی برنامه‌ای قصد دارد با سرمایه‌گذاری‌های بسیار سنگین در بخش خدمات پزشکی تا سال 2015 میلادی به عنوان برترین مقصد گردشگران پزشکی در منطقه خلیج‌فارس باشد. مقامات دولتی و دست‌اندرکاران این صنعت در دبی ، روند دستیابی به این رتبه را این گونه شرح داده‌اند که آنها ابتدا با راه‌اندازی مراکز درمانی و بیمارستانی فوق مدرن و مجهز خود در کشور جلوی خروج شهروندان خود به دیگر کشورها را گرفتند و سعی کردند دلارهای خروجی این گردشگران را تبدیل به پتانسیلی برای جذب گردشگران خارجی کنند و پس از آن اقدام به تبلیغ در این زمینه کردند و اکنون هم به عنوان کشور پذیرای گردشگری پزشکی در منطقه هستند نه صادرکننده گردشگر در این زمینه به دیگر کشورهای جهان.
بیشتر کارشناسان پزشکی در سطح جهان و طبق تایید مجلات بسیار معتبر پزشکی در مجامع بین‌المللی، ایران را دارای بهترین متخصصان پزشکی از نظر سطح علمی می‌دانند و با توجه به توانمندی تخصصی ایران و همچنین امکانات معتقدند ایران توانایی کسب عالی‌ترین مقام در جذب گردشگر پزشکی را در منطقه دارد، البته اگر به پشتوانه تجربی این متخصصان طی جنگ تحمیلی بنگریم درخواهیم یافت در رشته‌هایی چون پیوند اعضای بدن، ارتوپدی و جراحی‌های مختلف به واقع ایران حرف اول در منطقه را خواهد زد البته طی تلاش و تحقیقات گسترده امروزه متخصصان ایرانی در زمینه ناباروری و امراض مربوط به عالی‌ترین سطح ممکن دست یافته‌اند و در این خصوص مراکز درمانی بسیار مجهزی در ایران افتتاح شده است که می‌توان در این زمینه از موسسه رویان نام برد. بنابراین این گونه توانمندی‌ها و قابلیت‌های موجود در ایران می‌تواند به عنوان بهترین عامل جذب حداکثری گردشگران خارجی را به ایران مهیا کند.
گردشگری پزشکی ایران بیمار است
اما آیا واقعا از این سرمایه ارزشمند درست استفاده شده و سازوکار مناسبی برای شکوفایی این صنعت بسیار درآمدزا در کشور ایران در نظر گرفته شده است؟ البته نباید از صنعت گردشگری تفریحی ایران غافل شد زیرا این دو صنعت لازم و ملزوم یکدیگرند و باید همزمان با هم رشد کنند اما این صنعت گردشگری پزشکی در ایران نیازمند مراقبت‌های ویژه‌ای است تا بتواند در جایگاه اصلی خود در کشورهای منطقه قرار گیرد؛ البته این مراقبت ویژه هم برای نجات صنعت گردشگری ایران از رکود و هم برای جلوگیری از ورود واسطه‌ها یا دلال‌های گردشگری پزشکی به مجموعه باید انجام شود. به‌غیر‌از‌این مسائل و زیرساخت‌ها بیشترین زیان را واسطه‌های این صنعت به گردشگری پزشکی ایران وارد خواهند کرد ، آن هم با تبلیغات و فعالیت‌های غیراصولی خود برای جلب مشتری هرچه بیشتر و سودجویی شخصی خود از گردشگران و همچنین نظام پزشکی ایران، که بسیاری معتقدند این گونه فعالیت‌های کنترل نشده شاید مهلک‌ترین آسیب را به بدنه این صنعت در ایران بزند.
همچنین بسیاری از متخصصان این صنعت در ایران عنوان کردهاند که اگر به این صنعت نوظهور توجه نکنیم شاید دیگر فرصتی برای جبران نداشته باشیم. آن هم به دلیل حضور کشورهایی چون ترکیه و هندوستان در منطقه آسیا و خاورمیانه به عقیده این کارشناسان باید سریع‌تر عمل کنیم چون بسیاری از این کشورها به سرعت رشد این صنعت و پایه‌ریزی زیرساخت‌های آن در داخل مرزهایشان افزوده‌اند و برنامه‌های بلندمدتی را مدون کرده و در دست اقدام دارند. به عنوان مثال، هندوستان که تا همین چند دهه قبل به عنوان یکی از بزرگ‌ترین صادرکننده نیروی کار و گردشگر پزشکی به دیگر کشورهای جهان بویژه انگلستان بوده است، امروزه خود به یکی از کشورهای عمده پذیرای گردشگران پزشکی تبدیل شده است.
دولت مرکزی هندوستان طبق برنامه زمانبندی‌شده‌ای تصمیم گرفته تا پایان سال 2012 میلادی، 2 میلیارد دلار از این صنعت درآمد کسب کند. دولتمردان هندوستان اعلام کردهاند که دولت، این تصمیم را با همکاری بخش خصوصی و دولتی جامه عمل خواهد پوشاند، از سوی دیگر همسایه شمال غربی ایران یعنی ترکیه نیز دست به اقدامات مشابهی زده و به گفته دکتر حسن کاس، رئیس مرکز درمانی آناتولی ترکیه در سال 2007، این مرکز تنها 570 بیمار خارجی را مداوا کرده و تحت مراقبت‌های پزشکی روزانه قرار داده حال آن که تا پایان 3 ماهه اول 2009، این عدد به 1200 نفر رسیده است.
به گفته وی، امروزه حدود 30 گردشگر پزشکی یا همان مراجعان پزشکی به مرکز آناتولی در ترکیه مراجعه می‌کنند که خود حاکی از رشد گسترده این صنعت در کشور بوده است.
به اعتقاد وی، ترکیه اکنون به عنوان بهترین مرکز ارائه خدمات پزشکی برای ساکنان کشورهای اروپایی تبدیل شده به گونه‌ای که ترکیه توانسته در سال 2008 حدود 500 میلیون دلار از این صنعت درآمد داشته باشد و عمده گردشگران پزشکی از کشورهای بحرین، بلغارستان، فرانسه، بلژیک، انگلستان و آذربایجان بوده‌اند.
البته شاید اصلی‌ترین رقیب ایران در زمینه صنعت گردشگری پزشکی را بتوان همسایه جنوبی ایران در حاشیه خلیج‌فارس یعنی امیرنشین دبی نام‌برد؛ چرا که این شهر به تازگی با ساخت شهرکی به عنوان شهرک سلامتی توانسته تمامی امکانات و زیرساخت‌های پزشکی را برای جذب گردشگران فراهم کند؛ البته این شهرک و امکانات ویژه آن به‌تنهایی توانسته نظر بسیاری از متخصصان پزشکی را از کشورهای همسایه به خود جلب کند و باعث مهاجرت این متخصصان از کشورشان به شهرک سلامتی دبی شود.
اصلی‌ترین نکته این است که واقعا باید با توجه به پیشتوانه بسیار بالای تخصصی پزشکی در ایران و همچنین وجود قابلیت بسیار بالا برای رونق‌بخشیدن به این صنعت در کشور هرچه سریع‌تر اقدام مناسبی توسط مسوولان امر در 2 مجموعه پزشکی و گردشگری انجام شود تا ایران هم به عنوان یکی از اصلی‌ترین کشورهای جاذب گردشگر پزشکی در جهان و منطقه شناخته شود.
علی شاهیده
