شکوه مشهد در نگاه سیاحان
هر تازه‌واردی حتی از روی کنجکاوی به نظاره این بارگاه و گنبد باشکوه آن می‌پرداخت. از دوره قاجار سختگیری در مورد ورود غیرمسلمانان به بارگاه زیاد شد که همین سبب می‌شود تا گروهی از جهانگردان و مسافران تنها از دور به تماشای این بارگاه مقدس بپردازند و تنها آنچه از بیرون دیده‌اند، شرح دهند. جالب است با وجود سختگیری‌های بسیار گاهی گروهی از این افراد به داخل حرم راه یافته و به شرح آن پرداخته‌اند.
قابل توجه در تور مشهد است که در دوره تیموری برخلاف دیگر دوره‌ها غیرمسلمانان نیز می‌توانستند این بارگاه را زیارت کنند. یکی از آنها کلاویخو بود که بارگاه امام رضا(ع) را زیارت می‌کند و مورد احترام مسلمانان واقع می‌شود. در زمان کلاویخو زیارت مسیحیان از مساجد و اماکن مقدس مورد مخالفت شیعیان قرار نمی‌گرفت و این موضوع از زمان آغاز سلطنت پادشاهان صفوی که مذهب شیعه، مذهب رسمی ایران قرار گرفت، متداول شد. ابن‌بطوطه، جهانگرد مراکشی سده هشتم هجری، سال 734 ه.ق به شهر مشهد سفر کرد و حرم امام رضا(ع) را از نزدیک دید و در سفرنامه‌اش از آن اینگونه نوشت: شهری بزرگ و پرجمعیت است... مشهد مکرم دارای گنبد عالی است و آن داخل زاویه‌ای است که پهلوی مسجد قرار گرفته و تمام آن بنایی درخشان و تابناک را داراست و دیوارهای آن با کاشی زیبا درست شده و روی قبر صندوقی از چوب است که با صفحات نقره پوشانیده شده و قندیل‌های نقره بر بالای آن آویخته‌اند و از فوق آن قبه از نقره است و بر در حرم پرده ابریشمی زربفت است و در داخله حرم انواع فرش‌های گوناگون گسترانیده‌اند و در برابر آن آرامگاه هارون‌الرشید قرار گرفته است که آن هم ضریحی دارد و شمعدان‌ها روی قبر گذاشته‌اند. از دیگر جهانگردانی که به این شهر مقدس سفر کردند و در موردش سخن گفته‌اند، کلاویخو است که این شهر را اینگونه تفسیر می‌کند :
مشهد، شهر عمده زیارتی هم این حوالی است و سالانه گروه بی‌شماری به زیارت آن می‌آیند. هر زائری که به آنجا رفته باشد، چون بازگردد، همسایگانش نزد او می‌آیند و لبه قبای او را می‌بوسند، چون دریافته‌اند که وی از زیارت چنین محل محترمی بازگشته است. این ایالت نیز از نام سلطان خراسان که از بازماندگان و فرزندان محمد(ص) است، نام یافته و سراسر آن به اسم خراسان مشهور گشته است.
دکتر جان ویشارد، پزشک آمریکایی در زمان مظفرالدین شاه از سوی سفارت آمریکا برای 20 سال از 1910 ـ 1891 میلادی به ایران سفر کرد و در مورد این شهر اینگونه می‌نویسد: در مشهد، مقدس‌ترین شهر مذهبی ایران، زندگی مردم متکی به زائران و مسافران است و این روحیه خود باعث می‌گردد که مشهدی‌ها مردمی زودجوش بار بیایند و چون در اکثر روزهای سال با اقوام و زبان‌های مختلف و مردم گوناگون سر و کار دارند، بتوانند با غریب‌ها خیلی زود پیوند آشنایی برقرار نمایند.
