اقلید؛ کتابی روی سنگ
علاوه بر اماکن شناخته‌شده‌ای مثل تخت‌جمشید و نقش رستم با نگاره‌های مشهورشان؛ در قسمت‌های شمالی این استان، کتیبه‌هایی وجود دارد که می‌توانید با اطلاع از آنها برنامه یک سفر به یاد ماندنی را طراحی کنید. جالب خواهد بود که سری به اقلید بزنید و از کتیبه‌های آن، تاریخ را بخوانید.
کتیبه تنگ براق
تنگ براق در اصل نام یک دره زیبا و یک روستا در نزدیکی شهرستان اقلید است که در شمال غربی شهر شیراز قرار گرفته و مزارع سرسبز، چشم‌اندازی برایش تدارک دیده که در همه فصل‌های سال دیدنی است، اما علاوه بر موقعیت جغرافیایی و طبیعی مناسب، آنچه توجه بسیاری از گردشگران را به این گوشه از ایران بزرگ می‌کشاند وجود یکی از کتیبه‌های شاپور ساسانی است. این کتیبه از معدود سنگ‌نوشته‌هایی است که به 2 زبان نگاشته شده است. این دو زبان عبارتند از زبان‌های رایج در 2 دوره مهم تاریخی، یعنی دوره اشکانی و ساسانی. کتیبه تنگ براق سال 1335 کشف و سپس خوانده و ترجمه شد. این کتیبه مربوط به شاپور یکم ساسانی است که منطقه خوش آب و هوای تنگ براق را به عنوان محلی برای استراحت و تفریحاتی چون تیراندازی انتخاب کرده بود و کتیبه‌ای را که در این صخره‌ها به جای گذاشته، گزارشی از چیره‌دستی او در تیراندازی و هدف‌گیری دقیق است. در پایین شکاف همین دره می‌توانید روی یک قطعه سنگ بزرگ هدف تیراندازی او را نیز ببینید. شاپور در این کتیبه پس از معرفی خود و نیاکانش، با تاکید بر این که سیطره پادشاهی‌اش به خارج از مرزهای ایران نیز کشیده شده، مهارتش را در تیراندازی به رخ می‌کشد و همچنین رجز می‌خواند و حریف می‌طلبد و می‌گوید: «این تیراندازی من، خداوندگار مزداپرست، شاپور شاهان، شاه ایران و غیر ایران است. او که نژاد از یزدان دارد، پسر خداوندگار مزداپرست، اردشیر، شاه ایران که (او نیز) نژاد از یزدان دارد، نوه خداوندگار بابک شاه (است) و این تیر را پیش شهریاران و شاهزادگان و بزرگان و آزادگان پرتاب کردیم و از این سنگ چین، تیر به آن سنگ چین افکندیم. اکنون هر که چیره‌دست است، آن تیر از این سنگ چین به آن سنگ چین پرتاب کند. پس کسی که این کار را انجام دهد، او (در تیراندازی) چیره‌دست است».
کتیبه دختر گبر
یکی دیگر از اسناد تاریخی که بر سنگ‌های اقلید نقش بسته کتیبه‌ای است مشهور به کتیبه دختر گبر. وقتی از شهر آباده به سمت اقلید حرکت می‌کنید در نیمه‌های راه، سمت چپ جاده چند تپه را می‌بینید که پای یکی از آنها امامزاده‌ای قدیمی به چشم می‌خورد. از اینجا به بعد از جاده خبری نیست و باید پای پیاده سفر کنید. پس از آن که امامزاده را پشت‌سر گذاشتید در دامنه یکی از تپه‌ها به نام تل فلات، گودالی را می‌بینید که مردم محلی آن را حوض دختر گبر می‌نامند. بر دیواره این حوضچه کتیبه‌ای نوشته شده که بخشی از شناسنامه و سند هویتی اقلید به شمار می‌آید. این گودال در اصل دخمه‌ای بوده که یکی از افراد مهم و سرشناس در دوره یزدگرد سوم ساسانی در آنجا دفن شده است. در آن زمان این حوضچه دارای سرپوش سنگی بوده و شکل خاصی از نحوه دفن مردگان را در آن زمان نشان می‌دهد. کتیبه حوض دختر گبر به صورت عمودی در 21 سطر بر دیواره خارجی گودال، به خط پهلوی ساسانی نوشته شده است. از آنجا که این سنگ‌نوشته به صورت عمودی و با خط شکسته نوشته شده، همراه با سنگ‌نوشته‌های دربند قفقاز و چند نبشته در حوالی تخت جمشید از مهم‌ترین کتیبه‌های ساسانی، در این سبک خاص به شمار می‌روند.
اگرچه 8 سطر آغازین این کتیبه آسیب زیادی دیده، اما بقیه آن خوانده و ترجمه شده و شامل موضوعاتی است مانند نام و نسب متوفی ، تاریخ نگاشته شدن کتیبه (11 آبان سال ششم یزدگردی)، نام کسی که دستور به ساخت این مقبره را داده و اشاره به این که شخص درگذشته را چگونه مطابق آیین‌های مرسوم زمان خود به خاک سپرده‌اند.
منطقه گور بهرام
اگر به دنبال دیدن آرامگاه بهرام، یکی از پادشاهان مشهور ساسانی هستید، بهتر است با شنیدن نام گور بهرام به اشتباه نیفتید، زیرا منطقه‌ای که به این نام شهرت یافته تنها در میان باورها و افسانه‌های مردمی، بهرام گور را در خود جای داده است و در اصل این منطقه یکی از زیباترین مناطق طبیعی در فارس به‌شمار می‌آید که سفر به آنجا را به همه کسانی که در پی دیدن شگفتی‌های طبیعت هزاران ساله هستند توصیه می‌کنیم. در باورهای عامیانه، بهرام‌گور که به‌تبحر در شکار گورخر شهرت تاریخی دارد، روزی سوار بر اسب در پی گوری به این منطقه می‌آید و در باتلاقی که هنوز هم در این منطقه سرسبز در میان درختان بر جای خود باقی است، گرفتار می‌شود و دیگر خبری از او نمی‌رسد. این موضوع در کتاب‌های تاریخی مانند فارسنامه ابن بلخی و تاریخ بلعمی نیز آمده است، همچنین در کتابی مثل تاریخ ایران اثر سر‌جان مالکوم نیز به آن اشاره شده است. او در کتابش می‌گوید یکی از قصرهای هفتگانه بهرام نیز در این منطقه قرار داشته، اما تا به حال آثار و اسنادی که درستی این گفته را تایید کند پیدا نشده است. به‌هر‌حال آنچه مسلم است منطقه گوربهرام جایی است بسیار زیبا که در نزدیکی روستایی به نام آسپاس در 55 کیلومتری اقلید واقع شده و به دلیل پوشش گیاهی مناسب و آب و هوای مطبوع می‌تواند یکی از نقاط مهم برای گردشگران طبیعت‌دوست باشد.
سیمین‌دخت گودرزی
